شکوفایی در فراغت (قسمت دوم)

به قلم حجت الاسلام حسین میرزایی

۱۳۹۴-۰۸-۱۹

20 خواندن این مطلب 4 دقیقه زمان میبرد

به گزارش ندای اصفهان، از آنجا که بدن وسیله و ابزاری در دست روح است لذا ممکن نیست کسی فعالیت جسمی اختیاری داشته باشد اما فعالیت روحی نداشته باشد به همین نحو می توان درباره فراغت هم قضاوت نمود. کتاب «شکوفایی در فراغت» به قلم حجت الاسلام والمسلمین حسین میرزایی سیچانی، مدیر مرکز مشاوره اسلامی انشا (اندیشه های ناب شیعی ایرانی ) است که توسط سازمان ملی جوانان به چاپ رسیده و به طور اختصاصی در اختیار پایگاه خبری تحلیلی ندای اصفهان قرار گرفته است که در چند قسمت منتشر می شود. در این کتاب با بهره‌گیری از مبانی دینی و اخلاقی، آیات و روایات و سیره و سنت ائمه معصومین (ع) به تبیین مبانی گذران اوقات فراغت در پرتو تعالیم آسمانی دین اسلام پرداخته شده است. بر این اساس تعاریف عرضه شده از فراغت در منابع غربی و اسلامی آورده شده و آنگاه در فصل دوم، ۷۵ فعالیت فراغتی بر اساس آیات و روایات و سخنان بزرگان دین درج شده است.

در قسمت قبل (اینجا) فصل اول این کتاب شامل مبانی نظری آن را مطالعه کردیم. اکنون به سراغ فصل دوم «معرفی فعالیت ها» می رویم. اما پیش از آن نویسنده کتاب دستورالعملی را جهت استفاده از این فعالیت ها (در قالب جدول) به شرح زیر ارائه داده است.

n: عددی طبیعی از ۱ تا ۷۵ است که معرف شماره ی فعالیت می باشد و برای کسی که قصد دارد ارتباط مناسبی بین فهرست و فعالیت برقرار نماید مفید به نظر می رسد.

… : نام فعالیت است که معمولا ازشاخه گرفته شده است.

ریشه: آیه ای از قرآن کریم یا روایتی از روایات معصومین علیهم السلام یا سخن بزرگان دین یا حکم قطعی عقل است که از آن ساقه، شاخه و میوه استفاده می شود. البته در این اســـــتفاده از قواعدی که برای اســــــتنباط در علوم مربوطه بیان شده، بهره برداری می شود که از جمله ی آن علوم، صرف، نحو، معانی، بیان، لغت، اصول، منطق، درایه ، رجال و غیره می باشد. به عنوان نمونه حتی الامکان آیات و روایات دیگری کـه در این باب آمده است مورد مداقه قرار گرفته و سپس نتیجه گیری می شود و یک آیه یا روایت صرف نظر از بقیه ی آیات و روایات مربوط مورد استفاده واقع نمی شود.

ساقه: پیام یا یکـی از پیام هایی است کـه از ریشه با توجـه به قواعـد استفاده می شود.

شاخه: فعالیت و عملی است که برای رسیدن به ساقه می بایست انجام داد. شاخه فعالیتی است که در اثر انجام آن بُعد یا ابعادی از روح آدمی تکامل یافته و نیازی از نیازهای واقعی فرد برآورده می شود.

میوه: ثمره و نتیجه یا نتایجی است که بر آن فعالیت و شاخه مترتّب می شود. مجموعه ی ریشه، ساقه، شاخه و میوه شبیه درختی است که ریشه آن اصل و اساس آنرا تشکیل می دهد و با تغذیه از مواد معدنی و آب، ساقه را تشکیل می دهد و شاخه ها بر ساقه استوار شده و زمینه ی پیدایش میوه ها را فراهم می کنند و در طراحی این فعالیت ها همین روند پیگیری شده است.

توضیح ساقه: در این قسمت ساقه مورد بررسی واقع شده و توضیحاتی درباره آن ارایه گردیده است اغلب این توضیحات از آیات و روایات مربوط به ریشه و یا خود ساقه گرفته شده است و در مواردی از کتاب های تخصصی هم بهره گیری شده است که آدرس همگی ارایه گردیده است حتی اگر از روایتی ایده ای گرفته شده و ترجمه ی آن به طور کامل نیامده است باز آدرس آن معرفی شده است هدف از این بخش انگیزه سازی برای مخاطبان گرامی جهت تحقق ساقه در وجود خود بوده است بنابراین بسیاری از آثار، ضرورت ها و اهداف آن شمرده شده است.

سخنی با دوست جوان: در این قسمت تذکرات کلی و مفیدی برای نحوه ی انجام شاخه ارایه شده است این تذکرات اغلب عملی بوده و رعایت آن موجب دستیابی به اثرات شاخه می شود؛ برای مثال در صورتی فرد در بازدید از بناهای تاریخی به عبرت گیری و ثمرات آن دست می یابد که تذکرات ذکر شده در این قسمت را رعایت نماید و گرنه می توان به بازدید از بنای تاریخی رفت و به جای بهره گیری در راستای تکامل روحی و عبرت گیری نتیجه ای جز اتلاف عمر و بیهودگی نگرفت. ممکن است به نظر مخاطب گرامی نکته مفید دیگری هم برسد که می تواند آن را اضافه نماید و نیز همه گفتنی ها در این قسمت ذکر نشده و بواسطه ی تجربه و علم و فکر، می توان آنها را گسترش داد. از آنجا که این اثر تنها در حدّ معرفی این فعالیت هاست لازم است که در هر مورد به کتاب های تخصصی مراجعه شود.

نمودار فرآیند تأثیر فعالیت: در این بخش به صورت نمودار، فعالیت و مقدمات و آثار آن معرفی شده است به طوری که با یک چشم انداختن ساده بتوان مطلب را دریافت نمـود به این ترتیب بسته هـای زیر فعالیت، معـرف مقدمـات لازم الإجراء می باشد، فعالیت در قسمت وسط آمده و آثار این فعالیت ها به شرط رعایت مقدمات در جعبه های بالای نمودار مشخص شده اند. لازم به ذکر است که بعضی از آثار و نیز بعضی از مقدمات بر یکدیگر مترتب اند، اما به دلیل سهولت در دریافت پیام، نمودار به صورت سه قسمتی و صرفنظر از اینگونه ترتّب ها آورده شده است. در صورتی که تمام ارتباطات مشخص می گردید مطالعه نمودار برای مخاطبان گرامی دشوار و خسته کننده می نمود و باعث می شد غرض اصلی طراحی نمودارها که سهولت در دست یابی مطالب بود از بین برود. معمولا مقدمات فعالیت، در قسمت «سخنی با دوست جوان» و آثار فعالیت در قسمت «توضیح ساقه» شرح داده شده که برای درک بهتر به آن قسمت ها می توان مراجعه نمود.

به عنوان مثال تفسیر نمودار ذیل اینگونه است که: برای «بازدید از آثار تاریخی» رعایت نکاتی مانند «سکوت»، «سؤال خوب در هنگام بازدید»، «علم و آگاهی درباره ی ساکنان بنا» و… لازم و ضروری است تا این فعالیت آثار مطلوب را داشته باشد و همچنین از نمودار استفاده می شود که آثار مورد انتظار از انجام این فعالیت مواردی از قبیل «رشد عقل»، «عبرت آموزی»، «ثبت خاطره»، «حفظ عبرت»، «کاهش خطا» و … می باشد.